İlişkilerdeki 3 Büyük Tehlike: Love Bombing, Gaslighting, Ghosting

Flört Şiddetine Sebepleri?

Flört şiddetinin etkenlerinden biri, düşük benlik saygısı, bedene ve dünyaya ilişkin negatif biliş yapısı gibi durumlardır. Bilişsel anlamda negatif tutum ve davranışlar, kişilerin romantik ilişkilere karşı algılarını sağlıksız şekilde sürdürürmelerine neden olur. Böylelikle birey, “manipüle edildiğini”, “kullanıldığını” ve esasında “araçsallaştırıldığını” fark edememektedir. Flört şiddetine maruz kalan ve duyguları istismar edilen birey, karşı tarafın uyguladığı baskıyı; “Beni seviyor.”, “Beni kıskanıyor.” şeklinde anlayabilir.

Yahut, manipüle eden, kullanan ve gayet tabi çıkar ilişkileri dahilinde karşı tarafı bir araç olarak gören şiddetin öznesi, yaptıklarını bilinçli bir şekilde yapmayabilir. Bahse konu ilişkilerin, flört şiddetine maruz kalan bireyler için de uygulayan bireyler için de oldukça yıkıcı ve yıpratıcı bir süreç olduğu bilinmektedir.

Toplumsal cinsiyet kodları, “erkeklik” ve “kadınlık” gibi kimliklerin meşrulaştırıldığı sosyal, kültürel ve tarihsel bir yapının ürünüdür. Bu kodların, içinde yaşanılan toplumdaki karşılığının ne olduğu, hangi anlamın tezahürü olduğu ve pratikte nasıl uygulandığı son derece elzemdir. Velhasıl, romantik ilişkilerin semiyotiği, içinde yaşanılan topluma özgü bir çerçeve sunmakta ve o toplumun içerisinde yeniden üretilmektedir.

Literatürde flört şiddeti ile alakalı yapılan araştırmaların sonucunda, flört şiddetine en çok maruz kalanların kadınlar olduğu bulgusu, toplumsal cinsiyet kodlarını anlamak bakımından dikkate değer bir konudur. Özellikle travmatik yaşantılara sahip insanların bu tip ilişkilere çekilmesi ve ardından madde bağımlılığı, riskli davranışlarda bulunma ve partner şiddetinin öznesi haline gelme potansiyelinin de arttığı gözlenmiştir. Flört şiddetinin psikolojik alt yapısında, güç ve kontrol aracılığı ile partner üzerinde iktidar kurma, esasında karşı tarafı zihinsel, duygusal ve fiziki manada yönetme isteği yatmaktadır. Bunların hepsi bir çeşit istismar türüdür.

Love-Bombing: Canım Cicim Ayları…

“Love-bombing”, yani Türkçe karşılığı ile “aşk bombardımanı”, narsistik partnerin uyguladığı flört şiddetidir. Yabancı literatürde çoğunlukla psikologlar ve sosyologlar, bu kavram üzerine yoğunlaşarak günümüz flört ilişkilerini çözümlemeyi amaçlamıştır. Narsist yapıdaki bireyler, genellikle ihtiyaçları karşılanmamış çocuklar olarak büyümelerinden ötürü, doldurulamayan boşluklarını doldurabilmek için her daim arayış içerisinde olurlar. Bu kapsamda, gerek sosyal yaşam gerek sanal ortamda partner arayışına girmeleri ve bu partnerden sürekli onay beklemeleri oldukça yaygın bir örnektir.

Aşk bombardımanını uygulayan narsistik özne, flört etmek istediği kişiye mesaj, arama ve sosyal medyada “beğeni” yağmuruna tutar. Böylelikle, partner ağına çekmek istediği kişinin ilgisini kazanır. Bunu yapmasındaki temel sebep ise, bir öteki (partner) üzerinden kendisini görebilmektir. Karşı tarafı boğduğu her aşk mesajı, her güzel söz, aslında kendisine yansıyan bir ışık gibidir. Narsistik partnerin tek amacı, kendisini her daim onaylayan ve üzerinde duygusal egemenlik kurabileceği bir öteki bulmaktır. Partner, kendisine gösterilen ilginin, “kendisinin özel ve değerli biri olduğu” düşüncesi sonucunda olduğu hayaline kapılarak, narsistik bireyden etkilenmeye başlamaktadır.

Ghosting: Hayalete Dönüşen Narsistler

“Hayaletleme” olarak çevrilebilecek olan “ghosting”, bir görünüp bir ortadan kaybolma anlamında kullanılır. Bu durum, flört döneminin başlangıcı boyunca atılan mesaj, arama ve ilgi gösterilerinin sona ermesi demektir. Hayaletleme sonucunda, karşı taraf ne olduğunu anlayamadığı için, kendisinde bir sorun olduğu kanısından hareketle narsistik partnerin kendisini terk ettiğini düşünmektedir. Narsistik partner, öteki üzerinden yeterince beğenildiğini ve önemsendiğini göremezse, ötekinin bakışından bertaraf ederek bir başka “öteki” arayışına girer. Bir görünüp bir kaybolmak, böyle durumlarda hayaletlemeye maruz kalan partnerin yaşadığı “psikolojik” flört şiddetini göstermektedir. Narsistik partnerin zor karakterine maruz kalan birey, ilişkinin gidişatını konuşmak istediğinde ise sanrıya zorlamaya (“gaslighting”), yani karşı tarafın manipülasyonuna maruz kalmaktadır.

Gaslighting: Karşı Tarafı Sanrıya Zorlama

Türkçe’de “gaz lambası” anlamına gelen “gaslight” sözcüğünden türetilen “gaslighting” kavramı, 1938 yapımı Gas Light adlı bir tiyatro oyunu vasıtasıyla literatüre girmiştir. Bu tanımlama, ikili ilişkilerde bir tarafın diğer tarafa karşı, yürüttüğü yıldırma ve algı yönetimi stratejisini ifade etmek için kullanılır. Türkçede “sanrıya zorlama” veya kısaca “manipülasyon” olarak kullanılabilir.

Psikoloji menşeili bir kavram olan sanrıya zorlama , birine yapmadığı bir şeyi, farkında olmadan üretilen bir rıza sonucunda “yapmış” gibi ikna etme yöntemidir. Bu durum, flört ilişkileri içerisinde uygulandığı zaman bir psikolojik şiddet/istismar türüne girer. Karşı tarafı manipüle eden kişi, o kişinin gözünde “masum” görünebilmek için, kendisini “yanlış anladığı” çerçevesinde bir söylem tekniği geliştirir.

Gashlighting’e maruz kalan birey, partnerinin duygusal ve zihinsel istismarına uğradığı için bir süre sonra partnerine bağımlılık geliştirebilir. Bağımlılığın ortaya çıkması, sürekli manipüle edilen bir zihinden dolayı istismar edilen bireyi bir müddet sonra kendinden sürekli şüphe duyan birine dönüşmenin sonucudur.

Dijital Flört Şiddeti, İktidar Kurma Çabasıdır!

Partner ilişkisi üzerinden düşünüldüğünde, dijital medyanın giderek artan şiddet içerikli yansımalarında “flört şiddetinin” dijital görünümlerinin ortaya çıktığı söylenebilir.

Flört şiddetinin dijital temsilleri olarak adlandırılabilecek olan “love bombing”, “ghosting” ve “gaslighting” gibi uygulamalar, Foucault’nun da dediği gibi, iktidar ilişkilerinin bir tezahürü olarak anlaşılabilir. Foucault, iktidarın merkezsiz, her an her yerde olabilen ve dil ile üretilen söylemler üzerinden anlaşılabileceğini söylemektedir.

Narsistik birey, partnerini aşk bombasına tutarak güç ve kontrol arzusunu aşk söylemlerine indirgeyerek, iktidarını kurmaktadır. Böylelikle aşk söylemlerinin iktidarı altında kalan birey, kontrol edilen partner olarak, karşı tarafın bir görünüp bir kaybolmasına (“ghosting”) aldırmayacak kadar pasif hale getirilebilir.

Ayrıyeten, zihinsel ve duygusal manipülasyonunu bir arada yaşamak çoğu zaman fiziksel şiddetten daha olumsuz sonuçlar doğurabilmektedir. Sosyal ilişkilerin zedelenmesi (aile, arkadaş vb.), benlik saygısının azalması ve dijital ilişki bağımlılığı gibi olumsuz gelişmeler, bir tarafın benlik kontrolünü ötekinin devralmasının karşılığıdır.